ကံႏွင့္ ကံ၏အက်ိဳးသက္ေရာက္မႈ

ျပဳလုပ္ေဆာင္ရြတ္မႈ (ကာယကံ)၊ ေျပာဆုိမႈ(ဝစီကံ)၊ ၾကံစည္မႈ (မေနာကံ) ေတြကုိ ကံလုိ႔ေခၚတယ္ဆုိတာကုိ အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွတ္လုိက္ပါ။ အဲဒီကံဟာ အကုသိုလ္ကံ (မေကာင္းကံ)၊ ကုသုိလ္ကံ (ေကာင္းကံ)ဆုိျပီးႏွစ္မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အကုသုိလ္ကံက

၁။ ပါဏာတိပါတ -သူ႔အသက္သတ္မႈ။

၂။ အဒိႏၷာဒါန -သူ႔ဥစၥာခုိးမႈ။

၃။ ကာေမသုမိစၦာစာရ-သူ႔အိမ္ယာလြန္ၾကဴးမႈဆုိျပီး(၃)မ်ဳိးရွိပါတယ္။ အဲဒီအကုသုိလ္ကံ(၃)မ်ဳိးက ကုိယ္နဲ႔ျပဳလုပ္တာျဖစ္လုိ႔ ကာယကံလုိ႔ေခၚပါတယ္။

ေနာက္-ႏႈတ္ျဖင့္ေျပာဆုိတဲ့ ဝစီကံဆုိတာရွိပါတယ္။ ၁။ မုသာဝါဒ -လိမ္လည္ေျပာဆုိမႈ။

၂။ ပိသုဏဝါစာ -အခ်စ္ပ်က္ေအာင္ (သူတစ္ပါးတုိ႔၏ခင္မင္မွဳကုိပ်က္ဆီးေအာင္) ကုန္းတုိက္မႈ။

၃။ ဖရုသဝါစာ -ၾကမ္းတမ္းေသာစကားကုိေျပာဆုိမႈ။

၄။ သမၹပၸလာပဝါစာ-အက်ဳိးမဲ့စကားေျပာဆုိမႈ။ ဒါက ဝစီကံေလးပါးပါ။

ေနာက္- စိတ္ထဲကၾကံစည္တဲ့ မေနာကံဆုိလည္း(၃)ပါးရွိေသးတယ္။ ၁။ အဘိဇၥ်ာ -သူတစ္ပါးဥစၥာ သူတစ္ပါးစီးပြားကုိ(မတရား)လုိခ်င္မႈ။

၂။ ဗ်ာပါဒ -သူတစ္ပါးကုိျပစ္မွားမႈ။

၃။ မိစၦာဒိဌိ -မွားယြင္းသည့္ အယူအဆ (အယူမွား)။ ဒါက စိတ္နဲ႔ၾကံစည္ျပီးျဖစ္တဲ့ အကုသုိလ္ မေနာကံ (၃)ပါးပါ။ မေကာင္းတဲ့ အက်င့္စရုိက္ေတြျဖစ္လုိ႔ ဒုစရုိက္လုိ႔လည္းေခၚတယ္။အကုသုိလ္ကံလုိ႔လည္းေခၚတယ္။

ေကာင္းတဲ့ကုသုိလ္ကံ ဆုိတာ အဲဒီမေကာင္းတဲ့ အကုသိုလ္ေတြကုိ မျပဳပဲ ေရွာင္ၾကဥ္ရင္ ကုသုိလ္ျဖစ္တယ္။ (ဥပမာ) ျခင္တစ္ေကာင္ကုိ သတ္လုိက္ရင္ ပါဏာတိပါတကံျဖစ္ျပီး အကုသုိလ္ကံျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္မသတ္ပဲ ေရွာင္ၾကဥ္လုိက္ရင္ အကုသုိလ္မျဖစ္ပဲ ကုသုိလ္ျဖစ္တယ္လုိ႔ဆုိလုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ကုသုိလ္ဆုိတဲ့ေခါင္းစဥ္ေအာက္မွာ ဒုစရုိက္ မေကာင္းမွဳကုိ ေရွာင္ၾကဥ္လုိက္ရုံနဲ႔ ကုသုိလ္သေဘာက မကုန္ေသးပါဘူး။

ဒါန - ေပးကမ္းလွဴဒါန္းမႈ။ သီလ - ကုိယ္က်င့္တရား ေကာင္းမြန္မႈ။ ထိန္းသိမ္းမႈ။ ဘာဝနာ - သမထ ဝိပႆနာပြားမႈ။ ဒါေတြလည္း ကုသိုလ္လုိ႔ေခၚတယ္။ ထုိ႔အျပင္ အျခား ကုသုိလ္ေရးဆုိင္ရာ အမူအရာ (ပုညၾကိယာဝတၳဳ) ဆုိတာရွိေသးတယ္။ ၁။ ဒါန - ေပးကမ္းလွဴဒါန္းမႈ။ ၂။ သီလ - ကုိယ္က်င့္တရားေကာင္းမြန္မႈ ထိန္းသိမ္းမႈ (သက္ဆုိင္ရာ က်င့္ဝတ္စည္းကမ္းမ်ားလုိက္နာမႈ) ၃။ဘာဝနာ - ကုသုိလ္တရားျဖစ္ေပၚတုိးပြားေစမႈ။ (သမထ ဝိပႆနာပြားမႈ)။ ၄။ အပစာယန - မိဘ ဆရာသမား စသည့္ မိမိထက္ အသက္သိကၡာရာထူးဂုဏ္သိန္ ၾကီးမားသူတုိ႔ကုိအရုိအေသေပးမႈ။ ၅။ ေဝယ်ာေဝစၥ - ဘုရား တရား သံဃာ မိဘ ဆရာသမား စသူတုိ႔ရဲ့လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ားကုိ ေဆာင္ရြတ္ေပးမႈ။ ၆။ ပတၱိဒါန - မိမိျပဳလုပ္လွဴဒါန္းေဆာင္ရြတ္ခဲ့ေသာ ကုသုိလ္အဖုိ႔ကုိ (မိမိႏွင့္ထပ္တူ) ရၾကေစဟူေသာ သေဘာထားျဖင့္အမွ်ေပးေဝမႈ။ ၇။ ပတၱာနဳေမာဒန - သူတစ္ပါးတုိ႔က ေပးေဝသည့္ ကုသုိလ္ေကာင္းမွဳ၏အေပၚတြင္ ဝမ္းေျမာက္ၾကည္ႏူးစြာသာဓုေခၚဆုိမႈ။ ၈။ ဓမၼႆဝန - တရားနာျခင္း။ ၉။ ဓမၼေဒသနာ - အမ်ားခ်မ္းသာေစဖုိ႔ ျဖဴစင္ေသာေစတနာျဖင့္ ေဟာေျပာပုိ႔ခ်မႈ။ ၁၀။ ဒိဌိဇုကမၼ - အယူေျဖာင့္ေအာင္ယူမႈ။

(ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ ကံႏွင့္ ၎တုိ႔၏ အက်ိဳးတရားမ်ားကုိ အမွန္ျမင္ အမွန္သိလွ်င္ ဒိ႒ိဇုကမၼပုညၾကိယာဝတၳဳျဖစ္၏)။ ဒါေတြအားလုံးခ်ဳပ္လုိက္ေတာ့ ဒါန သီလ ဘာဝနာပါပဲ။ ကာမာဝစရ ကုသုိလ္ကံလုိ႔ေခၚပါတယ္။ ဒါန သီလ ဘာဝနာ ျဖစ္သြားပုံက ဒီလုိပါ။ ဒါနအုပ္စုထဲမွာ ပတၱိဒါန၊ ပတၱာနဳေမာဒနာ ႏွစ္ပါးဟာ စြန္႔ျခင္းသေဘာရွိလုိ႔ ဒါနအုပ္စုထဲကုိ ထည့္သြင္းရတာျဖစ္လုိ႔ ဒါနလုိ႔ေခၚလို႔ရပါတယ္။ အပစာယနႏွင့္ ေဝယ်ာေဝစၥ ႏွစ္ပါးက ျဖည့္က်င့္ရတဲ့သေဘာရွိတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ စာရိတၱသီလျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ သီလအမ်ိဳးအစားထဲထည့္သြင္းရတာျဖစ္လုိ႔ သီလအုပ္စုထဲကုိထည့္သြင္းရပါတယ္။ က်န္တဲ့ ဓမၼႆဝန၊ ဓမၼေဒသနာႏွင့္ ဒိ႒ိဇုကမၼကေတာ့ ဘာဝနာထဲကုိထည့္သြင္းရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ပုညၾကိယာဝတၳဳဆယ္ပါးဆုိတာ ဒါန သီလ ဘာဝနာလုိ႔ အက်ဥ္းခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေျပာလို႔ရပါတယ္။ ဒါန သီလ ဘာဝနာ ကုိကံလုိ႔ေခၚတယ္။ ဘာကံလဲလုိ႔ဆုိေတာ့ ကာမာဝစရကုသုိလ္ကံလုိ႔ေခၚပါတယ္။ ကာမာဝစရကုသုိလ္ကံဆုိတာ ကာမဘုံမွာျဖစ္လုိ႔ ကာမာဝစရကုသုိလ္ကံလုိ႔ေခၚဆုိျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ ဦးဇင္းတုိ႔ ဗုဒၶဘာသာအလုိအရ သုံးဆယ့္တစ္ဘုံရွိပါတယ္။ ငရဲ တိရိစၦာန္ ျပိတၱာ အသုရကာယ္ဆုိတဲ့အပါယ္ေလးဘုံ၊ လူဘုံ၊ နတ္ျပည္ေျခာက္ထပ္(နတ္ဘုံးေျခာက္ပုံ)၊ ရူပတစ္ဆယ္ေျခာက္ဘုံ၊ အ႐ူပေလးဘံုဆုိျပီး သုံးဆယ့္တစ္ဘုံရွိပါတယ္။ (အပါယ္ေလးဘုံရယ္ လူဘုံရယ္ နတ္ဘုံေျခာက္ဘုံ)ေပါင္းေတာ့ တစ္ဆယ့္တစ္ဘုံက ကာမဘုံလုိ႔ေခၚတာပါ။ ဒါန သီလ ဘာဝနာ ကုသုိလ္ကံေတြသည္ ကာမဘုံမွာျဖစ္လုိ႔ ကာမာဝစရကုသုိလ္ကံလုိ႔ေခၚတာပါ။ ေနာက္ ရူပါဝစရကုသုိလ္ကံ၊ အ႐ူပါ၀စရကုသုိလ္ကံရယ္ မဂ္ကုသုိလ္ရယ္ဆုိျပီး ကုသုိလ္အမ်ဳိးစားေတြရွိပါေသးတယ္။ ရူပဈာန္ေတြကေတာ့ ရူပါဝစရကုသုိလ္ကံ၊ အရူပဈာန္ေတြကေတာ့ အရူပါဝစရကုသုိလ္ကံ၊ ဝိပႆနာအားထုတ္လုိ႔ ေသာတာပန္စသည္ တည္သြားေအာင္အားထုတ္တာကေတာ့ မဂ္ကုသုိလ္ေပါ့။ ဒီေတာ့ ကံဆုိတာ ဆုိခဲ့ျပီးတဲ့အတုိင္း ေကာင္း မေကာင္း ေဆာင္ရြတ္မႈကုိ ကံလုိ႔ေခၚတာျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ ကံရဲ႕အက်ဳိးတရားဆုိတာက အဲဒီ ကုိယ္ျပဳလုိက္တဲ့ ေကာင္းမႈ၊ မေကာင္းမႈအလုိက္ သက္ေရာက္မႈေတြပါပဲ။ ဥပမာ-သူ႔အသတ္သတ္မႈဆုိတဲ့ မေကာင္းမႈအကုသုိလ္ကုိလုပ္ရင္ သတ္မွတ္ထားတဲ့ဥပေဒမ်ားႏွင့္ျငိစြန္းျပီး ျပစ္ဒဏ္က်မယ္။ ဥပမာလူတစ္ေယာက္ကုိသတ္လုိက္ရင္၊ သူတစ္ပါးဥစၥာကုိခုိးယူလုယက္ရင္ စသည္ျဖင့္မေကာင္းမႈျပဳတယ္ဆုိပါစုိ႔။ အဲဒီလူဟာ မေသခင္မွာလည္း တရားဥပေဒအရ အေရးယူခံရသလုိ ေသျပီးလုိ႔ ေနာက္ဘဝက်ရင္လည္း အသက္တုိျခင္း၊ ဆင္းရဲျခင္း စသည္ျဖင့္ေပါ့ေလ၊ မေကာင္းက်ဳိးကုိျပန္ျပီးခံစားရတယ္။ အခုဘဝ တစ္ခ်ဳိ႕ဆုိ အမိဝမ္းထဲမွာတင္ေသသြားတာ။ ငယ္ငယ္ရြယ္ရြယ္နဲ႔ ေသသြားတာေတြကုိၾကည့္ရင္ အဲဒီပုဂၢဳိလ္မ်ားဟာ အတိတ္က သူတစ္ပါးအသက္ကုိသတ္ျဖတ္ခဲ့လုိ႔ဆုိတာ သိသာပါတယ္။ ယခုဘဝမွာစည္းစိမ္ဥစၥာနည္းပါး ဆင္းရဲၾကတာဟာလည္း သူတစ္ပါးပစၥည္းကုိ မတရားခုိးယူ လုယက္ခဲ့လုိ႔ဆုိတာသိနုိင္ပါတယ္။ ဒါက အက်ဥ္းေလာက္ ဥပမာေပးျခင္းျဖစ္ပါတယ္။ အကုသုိလ္ကံရဲ႕အက်ဳိးအျပစ္ေတြပါ။

ကုသိုလ္ေတြျပဳရင္လည္း ေကာင္းက်ဳိးခ်မ္းသာေတြျဖစ္မယ္။ ဒီဘဝမွာအသက္ရွည္တယ္၊ အနာကင္းတယ္၊ က်န္းမာတယ္ဆုိတာ အေၾကာင္းမဲ့သက္သက္မဟုတ္ပဲ အတိတ္က ကုိယ္ျပဳလုပ္ စာင့္ထိန္းခဲ့တဲ့သီလေၾကာင့္ပါ။ ပစၥည္းဥစၥာခ်မ္းသာၾကြယ္ဝတယ္ဆုိတာလည္း အလွဴအတန္းေတြျပဳလုပ္ခဲ့လုိ႔ပါ။ အသက္ရွည္တယ္ အဆင္းလွတယ္ ခ်မ္းသာၾကီးတယ္ ခြန္းအားၾကီးတယ္ဆုိတာေတြလည္း အေၾကာင္းမရွိပဲျဖစ္လာတဲ့အက်ဳိးတရားမဟုတ္ပဲ ကုိယ္ျပဳထားတဲ့ ကုသိုလ္ကံေတြေၾကာင့္ ဒီအက်ဳိးတရားေတြခံစားရတယ္ဆုိတာ အေသခ်ာမွတ္ေစခ်င္ပါတယ္။ ကုိယ္က သူတစ္ပါးကုိကူညီတယ္ဆုိရင္လည္း အဲဒီကုသုိလ္နဲ႔ အလားတူ တန္ျပန္တဲ့ အက်ဳိးသက္ေရာက္မွဳေတြျဖစ္လာမွာပါ။ သူတစ္ပါးကုိကူညီလုိက္လုိ႔ ကုိယ့္အလွည့္က်ရင္လည္း တစ္ျခားသူတစ္ပါးက ျပန္ျပီးကူညီတဲ့သေဘာပါပဲ။ ဒါက ကုသုိလ္ကံရဲ႕ အက်ဳိးတရားေတြပါ။ ဒီေလာက္ဆုိ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံကုိလည္းသိေလာက္ျပီ။ ကုသုိလ္ကံ အကုသုိလ္ကံေတြရဲ႕ အက်ဳိးတရားေတြကုိလည္းသိေလာက္ပါျပီ။ မယုံမရွိပါနဲ႔။ မယုံဘူးဆုိရင္လက္ေတြ႕စမ္းသပ္ပါ။ တကယ္မွန္ပါမွလက္ခံပါ။ ဒါကဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရဲ႕တရားပါ။ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားရဲ႕ဝါဒပါ။ ဗုဒၶရဲ႕တရား ဗုဒၶရဲ႕ဝါဒက ဇြတ္မွိတ္ျပီးမယုံခုိင္းပါဘူး။ ဇြတ္မွိတ္ျပီးယုံၾကည္ခုိင္းတဲ့ဝါဒမဟုတ္ပါဘူး။ မယုံရင္စမ္းသပ္ၾကည့္လုိ႔ရတဲ့ အာမခံခ်က္ ရာခုိင္ႏွုန္းအျပည့္ေပးနုိင္တဲ့တရားပါ။ အာမခံရဲရဲၾကီးေပးထားတဲ့ဝါဒပါ။ အားလုံးေသာဒကာ ဒကာမမ်ား အကုသုိလ္ဟူသမ်ွေရွာင္ၾကဥ္ျပီး ကုသုိလ္တရားမ်ားကုိအသက္ထက္ဆုံးျပဳလုပ္ျပီး စိတ္ခ်မ္းသာ ကုိယ္က်န္းမာပါေစလို႔ ဆႏၵျပဳလုိက္ပါတယ္။

အရွင္ဝိမလဝံသ (နာလႏၵာတကၠသုိလ္)