ပရိညာသံုးဆင့္



ပရိညာသံုးဆင့္ဟူသည္ ဉာတပရိညာ၊ တီရဏပရိညာ၊ ပဟာနပရိညာဟူ၍ျဖစ္၏။ ပါဠိလုိေျပာျခင္းျဖစ္၍ တစ္မ်ိဳးတဖံုထူးဆန္းေနႏုိင္၏။ ဉာတပရိညာဟူသည္ အသိျဖင့္ ဒိ႒ိကိေလသာကုိ ပယ္ခြါျခင္းျဖစ္၏။ တီရဏပရိညာဟူသည္ အက်င့္ျဖင့္ ဒိ႒ိကိေလသာကုိ ပယ္ခြါျခင္းျဖစ္၏။ ပဟာနပရိညာဟူသည္ ေလာကုတၱရာမဂ္ျဖင့္ ဒိ႒ိကိေလသာကုိ ပယ္ခြါျခင္းျဖစ္၏။ မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက လြယ္ကူစြာနားလည္ႏုိင္ရန္ ရံခါ “သိကြာ၊ က်င့္ကြာ၊ ပယ္ကြာ”ဟု သံုးေလ့ရွိ၏။ ရံခါ “သိျပဳတ္၊ ပြားျပဳတ္၊ ပယ္ျပဳတ္”ဟု သံုးေလ့ရွိ၏။ ရံခါ “အသိဉာဏ္၊ အပြားဉာဏ္၊ အပယ္ဉာဏ္”ဟုလည္း သံုးေလ့ရွိ၏။ အပြားႏွင့္ အက်င့္သည္ အဓိပၸါယ္တူျမန္မာစကားျဖစ္၏။ ပယ္ဟူသည္ ပယ္ခြါမႈကုိ ဆုိလုိ၏။ ( -ါ) ေရးခ်မပါ။ အပါယ္ေလးဘံုကိုၫႊန္းသည့္ စကားလံုးမဟုတ္၊ ထုိစကားလံုး၌ ( -ါ) ေရးခ် ပါ၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ “ပယ္ျပဳတ္”ဟူသည္ သကၠာယဒိ႒ိကုိ အျမစ္ျပတ္ ပယ္သတ္ေသာအားျဖင့္ ျပဳတ္သည္ကုိ ရည္ၫႊန္း၏။ သကၠာယဒိ႒ိကုိ ပယ္သတ္ရန္အတြက္ “အသိျဖင့္တစ္မ်ိဳး၊ အပြားျဖင့္တစ္မ်ိဳး၊ အပယ္ျဖင့္တစ္မ်ိဳး” ပယ္နည္းသံုးမ်ိဳးျဖင့္ ပယ္သတ္ၾကရမည္ကုိ ဆုိလုိျခင္းျဖစ္၏။ ထုိသံုးမ်ိဳးကုိ “ပရိညာသံုးပါး” ဟုလည္းေခၚ၏၊ “လုပ္ငန္းစဥ္သံုးရပ္” ဟုလည္း ေခၚပါ၏။ ထုိသံုးမ်ိဳးတြင္ အသိသည္ အပြားကို ေက်းဇူးျပဳ၏။ အပြားသည္ အပယ္ကုိေက်းဇူးျပဳ၏။

ထင္ရွားေအာင္ ေျပာရလွ်င္ ခႏၶာငါးပါးသည္ သကၠာယတရားျဖစ္၏။ ဒိ႒ိမဟုတ္။ ခႏၶာငါးပါးကုိ သကၠာယတရားဟု သိထားရမည္ျဖစ္၏။ ထိုအသိသည္ သမၼာဒိ႒ိျဖင့္ သိျခင္းျဖစ္၏။ သကၠာယ ခႏၶာငါးပါးဟု ဉာဏ္ျဖင့္သိ၍ သကၠာယႏွင့္ သမၼာဒိ႒ိတြဲမိသြားလွ်င္ အသိျဖင့္ျပဳတ္သြားေတာ့၏။ သကၠာယအေပၚ၌ ငါသူ ထင္ျမင္ေနမႈမရွိေတာ့။ ခႏၶာငါးပါးဟုသာ သိေနေတာ့၏။ ႐ုပ္နာမ္ဟုသာ သိေနေတာ့၏။ အရွိ႐ုပ္နာမ္ကုိ အမွန္သိျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ေနာက္က သကၠာယဒိ႒ိမလာႏုိင္ေတာ့။ ထုိေၾကာင့္ သကၠာယႏွင့္ သမၼာဒိ႒ိ တြဲမိေအာင္လုပ္ရ၏ (သကၠာယ+သမၼာဒိ႒ိ)။ တစ္သံသရာလံုးက ထုိအျမင္ကုိ မရခဲ့ၾက၍ သံသရာရွည္ေနၾကရျခင္းျဖစ္၏။ သကၠာယခႏၶာငါးပါးကို ငါ သူ အထင္မွားအျမင္မွား ဒိ႒ိႏွင့္သာတြဲမိေနလ်က္ရွိေသာေၾကာင့္ သကၠာယႏွင့္ ဒိ႒ိတြဲမိလ်က္ သကၠာယဒိ႒ိ တြယ္ၿငိေနၾကျခင္းျဖစ္၏ (သကၠာယ+ဒိ႒ိ)။ ထုိသကၠာယဒိ႒ိျပဳတ္ေရးအတြက္ သကၠာယအေပၚ အမွန္ျမင္သည့္ သမၼာဒိ႒ိျဖင့္ ၾကည့္ေပးရ၏။ ဉာဏ္ျဖင့္ၾကည့္သည္ဟုလည္း ဆုိႏုိင္၏။ သကၠာယကုိ ခႏၶာငါးပါးဟု အမွန္သိေနခ်ိန္တြင္ သကၠာယဒိ႒ိသည္ ျပဳတ္ေနေတာ့၏။ အသိျဖင့္ ျပဳတ္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ အသိမွ်ျဖင့္ ျပဳတ္ျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ သိေနခုိက္သာ သူမလာႏုိင္ျခင္းျဖစ္၏။ မသိလွ်င္ ျပန္၀င္လာမည္သာျဖစ္၏။

ဒုတိယအဆင့္အေနျဖင့္ သကၠာယခႏၶာငါးပါးထဲက ေ၀ဒနာျဖစ္ေစ စိတ္ျဖစ္ေစ ျဖစ္တုိင္း ပ်က္တုိင္း ျဖစ္တုိင္း ပ်က္တုိင္း ႐ႈ႐ႈေပးရ၏။ ႐ႈေပးလုိက္သည့္အခါ ျဖစ္ပ်က္ႏွင့္ သမၼာဒိ႒ိ မဂ္ ကုိက္ေနေလေတာ့၏။ ကုိယ္ေပၚမွာ ေ၀ဒနာေပၚလည္း ျဖစ္ပ်က္႐ႈ၊ မ်က္လံုးမွာေပၚလည္း ႐ႈ၊ နားမွာေပၚလည္း ႐ႈ၊ ႏွာေခါင္းမွာေပၚလည္း ႐ႈ၊ လွ်ာမွာေပၚလည္း ႐ႈေပးရ၏။ ၀မ္းထဲတြင္ေပၚလည္း ႐ႈေပးရ၏။ ထုိသုိ႔ ျဖစ္ပ်က္ ျမင္ေအာင္႐ႈေနလွ်င္လည္း ႐ႈဖန္မ်ားလာလွ်င္ သကၠာယဒိ႒ိ ပယ္ၿပီးျဖစ္ေတာ့၏။ ဤသည္ကုိ အပြားဉာဏ္၊ အ႐ႈဉာဏ္ျဖင့္ သကၠာယဒိ႒ိျပဳတ္သည္ ဟုဆုိရ၏။ ထုိအဆင့္တြင္လည္း ပြားေနခုိက္သာလွ်င္ ဒိ႒ိသည္ ျပဳတ္ေနမည္ျဖစ္ပါ၏။ မပြားမ်ားဘဲေနလွ်င္ ျပန္၀င္လာဦးမည္သာျဖစ္၏။ ၀ိပႆနာဉာဏ္ကင္းသည့္အခ်ိန္တြင္ ျပန္၀င္လာမည္သာျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အသိျပဳတ္လည္း စိတ္မခ်ရေသးသကဲ့သုိ႔ အပြားျပဳတ္လည္း စိတ္မခ်ရေသး။ အျမစ္ျပတ္ေအာင္ ျပဳတ္ထြက္သြားမွသာလွ်င္ စိတ္ခ်လက္ခ် ေနႏုိင္ေတာ့မည္ျဖစ္၏။

ေနာက္ဆံုးအဆင့္ အပယ္ဉာဏ္ျဖင့္ျပဳတ္မွသာလွ်င္ အျမစ္ျပတ္ျပဳတ္မည္ျဖစ္၏။ အျမစ္ျပတ္ျပဳတ္ေရးအတြက္လည္း ခႏၶာငါးပါး တစ္ပါးပါးကုိ သတိပ႒ာန္ေလးပါး တစ္ပါးပါးျဖင့္ ႐ႈလုိက္လွ်င္ ျဖစ္ပ်က္ ဒုကၡသစၥာသာရွိ၏။ မည္သည့္ခႏၶာ႐ႈလုိက္သည္ျဖစ္ေစ ျဖစ္ပ်က္သာ ေတြ႔ရမည္ျဖစ္၏။ ျဖစ္ပ်က္သည္ ဒုကၡသစၥာပင္ျဖစ္၏။ ယခုေပၚေနသည့္ ခႏၶာကုိယ္ကုိ ဉာဏ္ျဖင့္ၾကည့္လုိက္တုိင္း ျဖစ္ဆဲဒုကၡႏွင့္ ပ်က္ဆဲဒုကၡကုိသာ ေတြ႔ေနရသျဖင့္ တစ္ကုိယ္လံုး ဒုကၡသစၥာသာရွိ၏၊ သုခသစၥာဟူ၍ ျမဴမွ်မရွိဟု ဆံုးျဖတ္ခ်က္ခ်လုိက္ႏုိင္သည့္ ဉာဏ္တက္လာလွ်င္ ဒုကၡသစၥာကုိ ပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္သိလုိက္ရျခင္းျဖစ္၏။ ကိုယ္ပိုင္ ပဋိေ၀ဓဉာဏ္ျဖင့္ ထုိးထြင္း၍ “အဟုတ္ကုိ ဒုကၡသစၥာပဲ” ဟု ပုိင္းျခားသိႏုိင္သည့္ဉာဏ္လာသည္ႏွင့္ ျဖစ္ပ်က္ဟူသေရြ႕ အကုန္ခ်ဳပ္သြားေလ၏။ ထိုအခိုက္တြင္ ဒိ႒ိ၀ိပၸလႅာသ ေလးမ်ိဳးအကုန္ခ်ဳပ္သြားေတာ့၏။ သကၠာယဒိ႒ိခ်ဳပ္သြားျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ဒုကၡခ်ဳပ္သည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ဒိ႒ိလည္း ခ်ဳပ္သြား၏။ ဘယ္ေတာ့မွ မေပၚေသာနည္းျဖင့္ ခ်ဳပ္ျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ေရွ႕က ဒုကၡခ်ဳပ္ ေနာက္က သမုဒယ (ဒိ႒ိ)ခ်ဳပ္၊ အလယ္က မဂ္ဉာဏ္အစစ္ေပၚလာသည္ႏွင့္ ေရွ႕ေနာက္ႏွစ္ခ်က္ခ်ဳပ္သြားျခင္းပင္ ျဖစ္၏။ ထိုသုိ႔ သကၠာယဒိ႒ိျပဳတ္သြားသည္ကုိေတာ့ ပယ္ျပဳတ္ဟုဆုိရ၏။ ေနာင္ျပန္မလာေသာအားျဖင့္ ျပဳတ္သြားေသာေၾကာင့္ စိတ္ခ်ရေသာ ဒိ႒ိျပဳတ္ျခင္းပင္ ျဖစ္ေတာ့၏။

တရားနာၾကားရ၍ စာေပဖတ္မွတ္ရ၍ ဒိ႒ိျပဳတ္ေနသည္မွာ အသိျဖင့္ျပဳတ္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ႐ႈမွတ္ ပြားမ်ားေနခ်ိန္တြင္ ျပဳတ္သည္ကုိ ပြားျပဳတ္ဟုဆုိ၏။ ပြားဖန္မ်ား၍ ေရွ႕က ဒုကၡသစၥာလည္း ဆံုး ေနာက္က သမုဒယသစၥာလည္း ဆံုးသြားသည့္အခါ ျပဳတ္သြားသည့္ ဒိ႒ိကုိမူ ပယ္ျပဳတ္ဟုဆုိရ၏။ ပယ္ျပဳတ္သည္ ေက်းဇူးအမ်ားဆံုးေသာ ျပဳတ္နည္းျဖစ္၏။ သကၠာယဒိ႒ိ ပယ္ျပဳတ္ ျပဳတ္သြားသည္ႏွင့္ အတိတ္ကပါလာခဲ့ေသာ အပါယ္ေရာက္မည့္ အကုသုိလ္ကံအေဟာင္းမ်ားလည္း ဒိ႒ိႏွင့္ေရာ၍ ျပဳတ္သြားေတာ့၏။ ယခုဘ၀ မုိက္ခဲ့ မွားခဲ့ ျပစ္မွားခဲ့ဘူးေသာ အပါယ္ေရာက္ေၾကာင္း အကုသုိလ္ကံမ်ားလည္း အတူျပဳတ္သြားေတာ့၏။ ေနာက္မုိက္လတံ့ အကုသုိလ္အလုပ္မွန္သမွ်ကုိလည္း လွမ္းျဖတ္လုိက္ေတာ့၏။ အပါယ္ေရာက္မည့္အကုသုိလ္မွန္သမွ် အကုန္ျဖတ္ခ်လုိက္ေလေတာ့၏။ အပါယ္ေရာက္ေၾကာင္းျဖစ္သည့္ အတိတ္အကုသုိလ္ကံကုိလည္းျဖတ္၊ ပစၥဳပၸန္အကုသုိလ္ကံလည္းျဖတ္၊ ေနာင္လုပ္မည့္ အနာဂတ္အကုသုိလ္ကံလည္းျဖတ္၊ သံုးခ်က္ျပတ္ ျပတ္သြားေလသျဖင့္ အပါယ္မ်ိဳးေစ့ မွန္သမွ် အကုန္ထုတ္ပစ္လုိက္ျခင္းပင္ျဖစ္ေတာ့၏။ အပါယ္ေလးပါး တံခါးပိတ္ႏုိင္ေအာင္ စိတ္ခ်ရေလေတာ့၏။

ေဒါက္တာအရွင္ပါရမီ