ေ၀ဒနာ ဘယ္မွာေပၚပါလိမ့္

ေ၀ဒနာသည္ ခႏၶာငါးပါးတြင္ ပါ၀င္ေသာ ေ၀ဒနာကၡႏၶာပင္ျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာကုိ ငါးမ်ိဳးလည္း ခြဲျခား၍ ႐ႈႏုိင္၏။ အက်ဥ္းအားျဖင့္ သံုးမ်ိဳးလည္း ခြဲျခား၍ ႐ႈႏုိင္၏။

ေ၀ဒနာေပၚရာဌာနမ်ားအေနျဖင့္ မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ဥပနိႆယအတုိင္း ေျပာျပရလွ်င္ ျမင္ဆဲခဏ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ မ်က္စိတြင္ေပၚ၏။ ၾကားဆဲခဏ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ နားတြင္ေပၚ၏။ နံဆဲခဏ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ ႏွာေခါင္းတြင္ေပၚ၏။ စားဆဲခဏ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ လွ်ာတြင္ေပၚ၏။ ေကာင္းေသာအေတြ႔အထိတုိ႔ေပၚခုိက္ သုခေ၀ဒနာ ကုိယ္တြင္ေပၚ၏။ ယားယံျခင္း စသည့္ မေကာင္းေသာအေတြ႔အထိတို႔ေပၚခုိက္ ဒုကၡေ၀ဒနာ ကုိယ္တြင္ေပၚ၏။ ထိုေ၀ဒနာေပၚရာဌာန (၆)မ်ိဳးကုိ ခႏၶာကုိယ္၏အျပင္ပိုင္းတြင္ ေပၚေသာေၾကာင့္ အျပင္ေ၀ဒနာမ်ားဟု ဆုိ၏။ ေပၚသည့္အခါတြင္လည္း အၿမဲတမ္း ေပၚေနသည္မဟုတ္၊ ရံခါသာ ေပၚေလ့ရွိေသာေ၀ဒနာမ်ားျဖစ္၏။ အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္မွသာ ေပၚေလ့ရွိ၏။ အေၾကာင္းမတုိက္ဆုိင္က ေပၚ႐ုိးမရွိ။ ဧည့္သည္သည္ ခဏလာ၊ ခဏျပန္သြားသကဲ့သုိ႔ ထိုေ၀ဒနာတို႔သည္လည္း ခဏေပၚ ခဏေပ်ာက္သြားေသာေၾကာင့္ အျပင္ဧည့္သည္(၆)ေယာက္ဟု မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီးက နည္းေပးထားျခင္း ျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာေပၚရာဌာနအေနျဖင့္ (၆)မ်ိဳးဟုပင္ ဆုိရေသာ္လည္း တူရာေပါင္းလုိက္က ဥေပကၡာေ၀ဒနာ၊ သုခေ၀ဒနာႏွင့္ ဒုကၡေ၀ဒနာဟု (၃)မ်ိဳးသာ ေတြ႔ရမည္ျဖစ္၏။

၀မ္းသာသည့္အခါ ဟဒယ၀တၳဳေခၚ ႏွလံုးအိမ္တြင္ ေသာမနႆေ၀ဒနာေပၚ၏။ ၀မ္းနဲ စိတ္ဆင္းရဲသည့္အခါမ်ိဳးတြင္ ေဒါမနႆေ၀ဒနာ ႏွလံုးအိမ္တြင္ေပၚ၏။ ၀မ္းနဲ ၀မ္းသာမႈတို႔ မထင္ရွားသည့္အခါ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ ႏွလံုးအိမ္တြင္ ေပၚ၏။ ထိုေ၀ဒနာသံုးမ်ိဳးသည္ ခႏၶာကုိယ္၏အတြင္းပုိင္းတြင္ ေပၚသည့္ေ၀ဒနာမ်ားျဖစ္ၾက၏။ အၿမဲတမ္းေပၚေနသည့္ေ၀ဒနာမ်ားမဟုတ္ၾက၊ ရံခါတြင္သာ ေပၚေလ့ရွိေသာ၊ အေၾကာင္းတုိက္ဆုိင္မွ ေပၚေသာေ၀ဒနာမ်ား ျဖစ္ၾက၏။ ထို႔ေၾကာင့္ အတြင္းဧည့္သည္ (၃)ေယာက္ဟု ဆုိရ၏။

ေလကို သက္ေသာင့္သက္သာ ႐ွဴ႐ိႈက္ေနခုိက္ ႏွာသီး၀တြင္ သုခေ၀ဒနာေပၚ၏။ ေလကို ဆင္းေတာင့္ဆင္းရဲ ႐ွဴ႐ိႈက္ေနခိုက္ ႏွာသီး၀တြင္ ဒုကၡေ၀ဒနာေပၚ၏။ သုခလည္းမထင္ရွား ဒုကၡလည္းမထင္ရွားေအာင္ ေလကို ႐ွဴ႐ိႈက္ေနခုိက္ ႏွာသီး၀တြင္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚ၏။ ထုိေ၀ဒနာ(၃)မ်ိဳးသည္ ေလကို ႐ွဴ႐ိႈက္ေနသမွ် ေပၚေနမည္သာျဖစ္ေသာေၾကာင့္ အိမ္သည္ (၃)ေယာက္ဟု မုိးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး မိန္႔ေတာ္မူ၏။ အျပင္(၆)၊ အတြင္း (၃)၊ အိမ္သည္ (၂)- ေ၀ဒနာေပၚရာဌာနသည္ ဤ (၁၂)ဌာနသာရွိ၏။

ထို(၁၂)ဌာန၌ ေပၚေသာ ေ၀ဒနာမ်ား အားလံုးကုိ တူရာေပါင္းလုိက္ပါက သုခ၊ ဒုကၡ၊ ေသာမနႆ၊ ေဒါမနႆ၊ ဥေပကၡာဟု (၅)မ်ိဳးသာ ေတြ႔ရမည္ျဖစ္၏။ သုခေ၀ဒနာသည္ ေသာမနႆေ၀ဒနာႏွင့္ ဆက္သြယ္ေလ့ရွိသျဖင့္ သုခႏွင့္ေသာမနႆ ထပ္တူျပဳ၍ သုခေ၀ဒနာတစ္ခု၊ ဒုကၡေ၀ဒနာသည္ ေဒါမနႆေ၀ဒနာႏွင့္ ႏွီးႏြယ္ ဆက္သြယ္ေလ့ရွိသျဖင့္ ဒုကၡႏွင့္ေဒါမနႆထပ္တူျပဳ၍ ဒုကၡေ၀ဒနာတစ္ခု၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာတစ္ခု၊ ဤသုိ႔ အက်ဥ္းခ်ံဳးလုိက္က ေ၀ဒနာ (၃)မ်ိဳးသာ ရွိေတာ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အ႐ႈခံေ၀ဒနာသည္ (၅)မ်ိဳး သို႔မဟုတ္ (၃)မ်ိဳးသာရွိပါ၏။ ေပၚသည့္အခါတြင္လည္း ေ၀ဒနာ ႏွစ္မ်ိဳး သံုမ်ိဳး ၿပိဳင္ေပၚ႐ုိးထံုးစံမရွိ၊ တစ္ခါေပၚမွ တစ္မ်ိဳးသာ ေပၚ၏။ ေပၚဆဲေ၀ဒနာတစ္မ်ိဳးတည္းကုိသာ ဉာဏ္ျဖင့္ စိုက္၍ ႐ႈမွတ္႐ံုသာျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာအမ်ားႀကီးကို လုိက္႐ႈေနရသည္မဟုတ္။ သုိ႔ေသာ္ ေ၀ဒနာ မေပၚေသာ အခ်ိန္ဟူ၍ကား မရွိ။ ေ၀ဒနာ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ ေပၚေနၿမဲသာျဖစ္၏။ ယင္းေပၚေနဆဲေ၀ဒနာကို ေပၚေနဆဲအခိုက္အတန္႔တြင္ ျမင္ေအာင္ ၾကည့္ေပးရျခင္းျဖစ္၏။ ေပၚသည့္အခါတြင္လည္း သုခတစ္လွည့္ ဒုကၡတစ္လွည့္ ဥေပကၡာတစ္လွည့္ ဤသို႔ အစဥ္အတုိင္း ေပၚေနမည္လည္း မဟုတ္။ သုခၿပီး သုခခ်ည္းထပ္ကာထပ္ကာ ေပၚခ်င္လည္း ေပၚေနမည္သာျဖစ္ပါ၏။ သုခၿပီး ဒုကၡ သို႔မဟုတ္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာလည္း ေပၚခ်င္ ေပၚမည္သာျဖစ္ပါ၏။ ႀကံဳသလုိ ေပၚမည္သာျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ေ၀ဒနာသည္ ေ၀ဒနာပင္ျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာတစ္ခုၿပီး တစ္ခု လွည့္ေပၚေနသည္ကုိသာ ျမင္ေအာင္ ၾကည့္ႏုိင္ဖုိ႔လုိ၏။ ထို႔ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာကို႐ႈသူေယာဂီသည္ ေ၀ဒနာေပၚသမွ် သုချဖစ္ေစ ဒုကၡျဖစ္ေစ ဥေပကၡာျဖစ္ေစ ေတြ႔ေအာင္ အရင္ရွာတတ္ဖို႔လုိ၏။ ေ၀ဒနာေတြ႔မွ ေ၀ဒနာသေဘာကို သိျမင္ႏုိင္၏။ ေ၀ဒနာကုိမွ မေတြ႔လွ်င္ ေ၀ဒနာ၏သေဘာကို ေတြ႔လိမ့္မည္မဟုတ္။ ေ၀ဒနာ၏ သေဘာကုိမွ မေတြ႔လွ်င္ ေ၀ဒနာ၏ ျဖစ္ပ်က္ကိုလည္း ျမင္လိမ့္မည္မဟုတ္။

မ်က္စိျဖင့္ အဆင္းကုိျမင္ခုိက္တြင္ ျမင္ျမင္ခ်င္း မ်က္စိတြင္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚ၏။ ျမင္ဆဲခဏ၌ အေကာင္းအဆုိး မခြဲျခားႏုိင္ေသးခင္အခုိက္အတန္႔တြင္ ေပၚသည့္ေ၀ဒနာကုိ ဥေပကၡာေ၀ဒနာဟုဆုိ၏။ ျမင္သည့္အာ႐ံုအေပၚမူတည္၍ ၾကည့္ေကာင္း၊ မေကာင္းခံစားလုိက္သည့္အခိုက္တြင္မူ ၾကည့္လုိ႔ေကာင္း၍ သာယာသည့္အခုိက္ ၀မ္းထဲတြင္ ေသာမနႆေ၀ဒနာေပၚ၏။ ၾကည့္ရျမင္ရသည္မွာ စိတ္ထိခိုက္ဖြယ္ရာ၊ မႏွစ္သက္ဖြယ္ရာမ်ားျဖစ္ေန၍ မသာမယာျဖစ္လွ်င္ ၀မ္းထဲ၌ ေဒါမနႆေ၀ဒနာေပၚ၏။ ျမင္သာျမင္လုိက္ရေသာ္လည္း မည္သုိ႔မွ် ထူးထူးျခားျခား မခံစားလုိက္ရလွ်င္ ၀မ္းထဲ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚ၏။ ျမင္ဆဲအခုိက္ မ်က္စိတြင္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚ၍ ျမင္ၿပီးေနာက္မွ ၀မ္းထဲတြင္ ေသာမနႆေ၀ဒနာ၊ ေဒါမနႆေ၀ဒနာ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာတုိ႔ ေပၚေလ့ရွိပံုပင္ ျဖစ္ပါ၏။ ၾကည့္လုိက္ရ၍ ၀မ္းသာသည့္အခါ၊ အသံေလးၾကားလုိက္ရ၍ ၀မ္းသာသည့္အခါ၊ အနံ႔ေလး နမ္း႐ိႈက္လုိက္ရ၍ ၀မ္းသာသည့္အခါ၊ ကုိယ္ႀကိဳက္သည့္အရသာေလး လွ်ာေပၚတင္လုိက္ရခုိက္ ၿမိန္ၿမိန္ရွက္ရွက္ျဖစ္သြားည့္အခါမ်ိဳးတြင္ ၀မ္းထဲ၌ ေသာမနႆေ၀ဒနာေပၚေနည္ဟု သိရ၏။ ျမင္ရ ၾကားရ နံရ စားရသည္ကုိ မႏွစ္မသက္ ျဖစ္သည့္အခါ ၀မ္းထဲတြင္ ေဒါမနႆေ၀ဒနာေပၚေနသည္ဟု နားလည္ရန္လုိပါ၏။ ျမင္ရ ၾကားရ နံရ စားရသည္မွာ အမႈမဲ့အမွတ္မဲ့သာျဖစ္ေနပါက ဥေပကၡာေ၀ဒနာ ၀မ္းထဲတြင္ ေပၚေနၿပီျဖစ္၏။ ဥပမာ- လမ္းသြားရင္းလာရင္း ေတြ႔ေနျမင္ေနက် ျမင္ကြင္းျမင္ရ၍ အထူးအေထြ မခံစားရသည့္အခါမ်ိဳးတြင္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚေနျခင္းျဖစ္၏။ ထုိ႔အတူ ၾကားခုိက္ နံခိုက္ စားခုိက္ ေ၀ဒနာေပၚေလ့ရွိသည္ကုိ နားလည္ရမည္ျဖစ္၏။

သက္ေသာင့္သက္သာအေတြ႔အထိ၊ ႏုည့ံသာယာဖြယ္အေတြ႔အထိတို႔သည္ သုခေ၀ဒနာပင္ျဖစ္၏။ ကုိယ္တြင္ေပၚေသာေ၀ဒနာျဖစ္၏။ ခ်မ္းသာသည့္အေတြ႔အထိ၊ ျမတ္ႏုိးသည့္အေတြ႔အထိ သုခေ၀ဒနာေၾကာင့္ ၀မ္းသာပီတိျဖစ္ခုိက္ ေသာမနႆေ၀ဒနာ ၀မ္းထဲတြင္ ေပၚေန၏။ မႏွစ္သက္သည့္အေတြ႕အထိခံစားမိခုိက္ ဒုကၡေ၀ဒနာ ကိုယ္တြင္ေပၚေန၏။ ထုိဒုကၡေ၀ဒနာေၾကာင့္ စိတ္မေက်မနပ္ျဖစ္ခုိက္ ၀မ္းထဲတြင္ ေဒါမနႆေ၀ဒနာေပၚေန၏။ အေတြးအာ႐ံုတြင္ ေက်နပ္ေနခုိက္ ၀မ္းထဲတြင္ ေသာမနႆေ၀ဒနာေပၚေန၏။ အေတြးအာ႐ံုတုိ႔ေၾကာင့္ စိတ္ညစ္ေနခုိက္ ၀မ္းထဲတြင္ ေဒါမနႆေ၀ဒနာေပၚေန၏။ ေတြးခ်င္ရာေတြးေနေသာ္လည္း ေပ်ာ္ရႊင္မႈလည္းမျဖစ္၊ ပ်င္းရိမႈလည္းမျဖစ္၊ အထူးတလည္ခံစားမႈမေတြ႕ရခုိက္တြင္ ၀မ္းထဲ၌ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚေန၏။

ေ၀ဒနာ(၃)မ်ိဳးနည္းျဖင့္ ေျပာရမည္ဆုိပါက စီးပြားေရးအဆင္ေျပေန၍ ခ်မ္းသာျခင္း၊ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္၍ခ်မ္းသာျခင္း၊ ေျပာဆုိဆက္ဆံရအဆင္ေျပ၍ ခ်မ္းသာျခင္း၊ သတင္းေကာင္းၾကားရ၍ ခ်မ္းသာျခင္း သားသမီးစသည့္ ကုိယ္ခ်စ္ခင္ႏွစ္သက္သူေတြ႔ရ၍ ျမင္ရ၍ ခ်မ္းသာျခင္း စသည့္ ခံစားမႈမ်ား၊ ခႏၶာကုိယ္ သြက္လက္ေပါ့ပါးေန၍ ခ်မ္းသာျခင္း၊ ထုိင္ရ ထရသည္မွာ သက္ေသာင့္သက္သာရွိ၍ ခ်မ္းသာျခင္း၊ တရားထုိင္၍ ေကာင္းျခင္း၊ တရားနာရသည္ကုိ ေက်နပ္ေနျခင္း စသည့္ ခ်မ္းသာသည့္ခံစားမႈ ႏွစ္သက္ေက်နပ္သည့္ခံစားမႈ၊ ေပ်ာ္ရႊင္အားရသည့္ခံစားမႈမွန္သမွ်၊ ကိုယ္ခ်မ္းသာ စိတ္ခ်မ္းသာမွန္သမွ်ကုိ သုခေ၀ဒနာဟု မွတ္လုိက္ပါ။ အျပန္အားျဖင့္ ေညာင္းညာကုိက္ခဲ ပင္ပန္းဆင္းရဲစသည့္ ကုိယ္ဆင္းရဲ စိတ္ဆင္းရဲမွန္သမွ်ကုိ ဒုကၡေ၀ဒနာဟုမွတ္လုိက္ပါ။ ဥေပကၡာေ၀ဒနာကေတာ့ အသိရခက္လွ၏ (ဒုဗၺိဇာနာ)။ ခ်မ္းသာမႈလည္း မထင္ရွား ဆင္းရဲမႈလည္း မထင္ရွားသည့္အခုိက္တြင္ ဥေပကၡာေ၀ဒနာေပၚ၏။

ေဒါက္တာအရွင္ပါရမီ