၀ိသာခႏွင့္ ဓမၼဒိႏၷာ (နိဂံုး)

(၀ိသာခဒါယကာသည္ ေ၀ဒနာအေၾကာင္း ဆက္လက္ေမးျမန္းသျဖင့္ အရွင္မ ဓမၼဒိႏၷာ၏ ေျဖၾကားခ်က္မ်ားသာ ျဖစ္ပါ၏။)

“အရွင္မ ေ၀ဒနာဘယ္ႏွစ္မ်ိဳးရွိသလဲ”

“သုခေ၀ဒနာ၊ ဒုကၡေ၀ဒနာ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာလုိ႔ ေ၀ဒနာ သံုးမ်ိဳးရွိပါတယ္”

“ဒီေ၀ဒနာသံုးမ်ိဳးကုိ ဘယ္လုိ႐ႈရမလဲ”

“သုခေ၀ဒနာက ျဖစ္တုန္းခ်မ္းသာသလုိနဲ႔ ပ်က္သြားေတာ့ ဒုကၡပါပဲ။ ဒုကၡေ၀ဒနာက ျဖစ္တုန္း ဆင္းရဲသလုိနဲ႔ ပ်က္သြားေတာ့ ခ်မ္းသာတယ္။ ဥေပကၡေ၀ဒနာက သုခေ၀ဒနာ သေဘာေဆာင္တယ္”

“ဒီေ၀ဒနာေတြ႐ႈေတာ့ ဘယ္အႏုသယေတြ ေသပါသလဲ”

“သုခေ၀ဒနာ႐ႈရင္ ကာမရာဂါႏုသယ (ေလာဘ) ေသတယ္။ ဒုကၡေ၀ဒနာ႐ႈရင္ ပဋိဃာႏုသယ (ေဒါသ) ေသတယ္၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ႐ႈရင္ အ၀ိဇၨာႏုသယ (ေမာဟ) ေသတယ္”

ထံုးစံအရ ခႏၶာထဲမွာ ေ၀ဒနာသံုးမ်ိဳး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးေတာ့ အလွည့္က် ေပၚေနမည္သာျဖစ္၏။ သုခေပၚခုိက္ ဒုကၡ ဥေပကၡာမရွိ၊ ဒုကၡေပၚခိုက္ သုခ ဥေပကၡာမရွိ၊ ဥေပကၡာေပၚခုိက္ သုခ ဒုကၡမရွိ။ သုိ႔ေသာ္ ေ၀ဒနာ တစ္ခုခုေတာ့ အလွည့္က် ရွိေနမည္သာျဖစ္ပါ၏။ ထုိသုိ႔ အလွည့္က် ေပၚေနရသည္ဆုိကတည္းက မခုိင္မၿမဲ၍သာ အလွည့္အေျပာင္းျဖင့္ ေပၚေနရသည္ဟု ဉာဏ္တြင္ ရွင္းလင္းေနရန္လုိအပ္ပါ၏။ ယင္းအလွည့္က်ေပၚေနေသာ ေ၀ဒနာေလးကုိပင္ ျဖစ္ပ်က္ျမင္ေအာင္ၾကည့္ႏုိင္လွ်င္ ေ၀ဒနာႏွင့္ ငါ မေရာယွက္ႏုိင္ေတာ့ၿပီျဖစ္၏။ ေပၚသည့္အခုိက္လည္း ငါ့သေဘာ တစ္ခုမွမပါသကဲ့သုိ႔ ပ်က္သြားသည့္အခုိက္တြင္လည္း ငါ့သေဘာ တစ္ခုမွမပါ။ သူ႔အလုိလုိေပၚ၍ သူ႔အလုိလုိ ပ်က္သြားျခင္းသာျဖစ္ေနေတာ့၏။ လူတုိင္း ခ်မ္းသာခ်င္ေသာ္လည္း မည္သူမွ် ဆင္းရဲဒုကၡ မေရာက္ခ်င္ၾကသည္မွာ လူ႔ေလာက ဓမၼတာပင္ျဖစ္၏။ သို႔ေသာ္ ဆင္းရဲဒုကၡကုိ မလုိခ်င္ေသာ္လည္း ဆင္းရဲဒုကၡသည္ မေခၚဘဲႏွင့္ သူ႔အလုိလုိ၀င္လာသည္သာျဖစ္၏။ ငါပုိင္ငါဆုိင္ျဖစ္မူ ဆင္းရဲဒုကၡေ၀ဒနာကို မလာပါႏွင့္ ဟု အမိန္႔ေပးတားျမစ္ထား၍ ရႏုိင္ပါ၏။ သုိ႔ေသာ္ ထုိသုိ႔ ျပဳလုပ္၍ မရ။ သုခခ်မ္းသာ အၿမဲေနေပးပါဟု သုခေ၀ဒနာကို အၿမဲ တမ္းတေသာ္လည္း သူ႔သေဘာအတုိင္း ျဖစ္၍ သူ႔သေဘာအတုိင္း ပ်က္သြားမည္သာျဖစ္၏။ တားဆီး၍လည္းမရသကဲ့သို႔ ဖိတ္ေခၚ၍လည္း မရ။ ထုိသုိ႔ ဉာဏ္ရွင္းလာလွ်င္ ငါမပုိင္ ငါမဆုိင္သည့္ အနတၱဉာဏ္ ရလာမည္သာျဖစ္ပါ၏။

အကယ္၍သာ မ႐ႈမမွတ္ေနမည္ဆုိပါက သုခေ၀ဒနာပစၥယာ တဏွာ၊ ဒုကၡေ၀ဒနာပစၥယာ ေဒါေသာ၊ ဥေပကၡာေ၀ဒနာပစၥယာ ေမာေဟာ ျဖစ္ေလ့ရွိ၏။ သုခေတြ႔သုခ႐ႈ၊ ဒုကၡေတြ႔ ဒုကၡ႐ႈ၊ ဥေပကၡာေတြ႔ ဥေပကၡာ႐ႈလုိက္လွ်င္ ျဖစ္ပ်က္ခ်ည္း ျမင္ေနသည့္အတြက္ ေလာဘ၊ ေဒါသ၊ ေမာဟသံုးခုလံုး မလာႏုိင္ေတာ့။ မလာႏုိင္လွ်င္ အတြင္းရန္သူျဖစ္သည့္ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ ခ်ဳပ္ၿငိမ္း႐ုပ္သိမ္းရာ နိဗၺာန္ ေရာက္ဖို႔သာ ရွိေတာ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာေပၚတုိင္း႐ႈမွတ္ေနလွ်င္ အတြင္းရန္သူမ်ားကုိ သတ္ေနသည္ဟု နားလည္ရ၏။ သုခေ၀ဒနာ႐ႈလုိက္လွ်င္ ေလာဘအတြင္းရန္ေသ၏။ ဒုကၡေ၀ဒနာ႐ႈလုိက္လွ်င္ ေဒါသအတြင္းရန္ေသ၏။ ဥေပကၡာေ၀ဒနာ႐ႈလုိက္လွ်င္ ေမာဟအတြင္းရန္ေသ၏။ အတြင္းရန္သူေခါင္းေဆာင္သံုးေယာက္ေသသြားေသာအခါ ေနာက္လုိက္ေနာက္ပါ ေထာင့္ငါးရာ ကိေလသာတုိ႔လည္း မည္သုိ႔မွ် ေခါင္းမေထာင္ႏုိင္ၾကေတာ့။ ေခါင္းေဆာင္ ေသေသာအခါ ေနာက္လုိက္မ်ားလည္း ဗုိင္းဗုိင္းလဲ ေသၾကရေတာ့သည္သာျဖစ္၏။

ထုိ႔ေၾကာင့္ ေ၀ဒနာျဖစ္ပ်က္ကုိ ျမင္ေအာင္လုိက္ျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ပ်က္ျမင္၊ ျဖစ္ပ်က္မုန္း၊ ျဖစ္ပ်က္ဆံုးလွ်င္ ေ၀ဒနာျဖစ္ပ်က္က ဒုကၡသစၥာ၊ ျဖစ္ပ်က္အဆံုးေတြ႔လုိက္သည္က နိေရာဓသစၥာျဖစ္၏။ ျဖစ္ပ်က္ ဒုကၡသစၥာသည္ သူဆံုးခ်င္၍ ဆံုးရသည္မဟုတ္၊ သကၠာယျဖစ္ေၾကာင္း သမုဒယသစၥာ ခ်ဳပ္၍ ဆံုးရျခင္းျဖစ္၏။ သမုဒယမခ်ဳပ္သေရြ႕ ျဖစ္ပ်က္ခ်ဳပ္႐ိုးထံုးစံမရွိ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သမုဒယႏွင့္ ဒုကၡသည္ အတြဲလုိက္ခ်ဳပ္ရသည္ဟု နားလည္ရ၏။ သူတုိ႔ အတြဲလုိက္ခ်ဳပ္သြားေသာအခါ သကၠာယ ခ်ဳပ္သည့္ ေနရာ နိေရာဓနိဗၺာန္ႏွင့္ သမုဒယခ်ဳပ္သည့္ေနရာ နိဗၺာန္ျမင္သည့္မဂ္တို႔သာ က်န္ခဲ့ေတာ့၏။ သကၠာယသည္ ခႏၶာငါးပါးပင္ျဖစ္၏။ ျဖစ္ပ်က္ဒုကၡသစၥာပင္ျဖစ္၏။ ထို႔ေၾကာင့္ သကၠာယခ်ဳပ္သည့္ေနရာ ဟုေျပာရျခင္းျဖစ္၏။ ေ၀ဒနာျဖစ္ပ်က္အဆံုးကုိ ကုိယ္ပုိင္ဉာဏ္ျဖင့္ေတြ႔ၿပီဆုိလွ်င္ မဂ္အစစ္ေပၚၿပီျဖစ္၏။ မဂ္ၿပီးလွ်င္ ဖုိလ္မလာပါႏွင့္ဟု ဆုိ၍မရ။ ဖုိလ္သည္ ႏွစ္ႀကိမ္သံုးႀကိမ္လာရ၏။ ဖုိလ္လာၿပီးပါက ေသာတာပန္တည္သည္ပင္ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္ျဖစ္႐ံုမွ်ျဖင့္ အားမရေသးပါက ျဖစ္ပ်က္ကပင္ ျပန္စ၍ အဆံုးကို ထပ္ျမင္ျပန္လွ်င္ သကဒါဂါမ္တည္၏။ ေနာက္တစ္ခါ ျဖစ္ပ်က္က ထပ္၍ စမည္ဆုိလွ်င္ အဆံုးျမင္သည္ႏွင့္ အနာဂါမ္တည္မည္ျဖစ္၏။ ထုိမွ်ျဖင့္ အားမရေသးဘဲ ျဖစ္ပ်က္က ျပန္စျပန္လွ်င္ အဆံုးဉာဏ္ေပၚသည္ႏွင့္ ရဟႏၲာျဖစ္ရ၏။ မဂ္ေလးဆင့္လံုး ျဖစ္ပ်က္က စမွသာလွ်င္ အဆံုးေတြ႔မည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပ်က္က စ၍ ျမင္ေအာင္လုိက္ေနမည္ဆုိပါက တစ္ေန႔ေန႔တစ္ခ်ိန္ခ်ိန္တြင္ ထုိျဖစ္ပ်က္ ဒုကၡသစၥာ သကၠာယတရားစုတို႔အေပၚ မုန္းတီးစက္ဆုပ္ မလုိခ်င္ မစြဲလန္းသည့္ ဉာဏ္လာမည္သာျဖစ္၏ (နိဗၺိႏၵဉာဏ္)။ မုန္းဉာဏ္၀င္သည္ႏွင့္တစ္ၿပိဳင္နက္ ဆံုးဉာဏ္သည္ မၾကာမတင္အခ်ိန္တြင္ လာေတာ့မည္ဟု နားလည္ထားရမည္ျဖစ္၏။ ဆံုးဉာဏ္၀င္ျခင္းသည္ မဂ္ဉာဏ္အစစ္ပင္ျဖစ္ေတာ့၏။ ပထမအႀကိမ္ျမင္ျခင္းျဖင့္ ေသာတာပတၱိမဂ္၊ ဒုတိယ သကဒါဂါမိမဂ္၊ တတိယ အနာဂါမိမဂ္၊ စတုတၳ အရဟတၱမဂ္ဉာဏ္တုိ႔သည္ ျဖစ္ပ်က္ကစမွသာလွ်င္ ရႏုိင္ ေပၚလာႏုိင္သည္ဟု မွတ္သားထားရမည္ျဖစ္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ျဖစ္ပ်က္လမ္းမွန္ သမၼာဒိ႒ိျဖင့္သာလွ်င္ သြားေနမည္ဆုိပါက မဂ္ဉာဏ္ဖုိလ္ဉာဏ္ ျမတ္နိဗၺာန္သည္ ဆုေတာင္းေနရန္မလုိ၊ ေရာက္ကုိေရာက္ရမည္ဟု ယံုၾကည္လ်က္ ပြားမ်ားအားထုတ္ရန္သာ အေရးႀကီးပါ၏။

၀ိသာခသူေ႒းသည္ အရွင္မဓမၼဒိႏၷာက ေ၀ဒနာ႐ႈပံု႐ႈနည္း ရွင္းျပလုိက္ေသာအခါတြင္မူ လူထြက္လုိ၍ ျပန္လာသည္ဟုထင္ထားေသာ သံသယမ်ား အားလံုး ရွင္းသြားေလၿပီျဖစ္၏။ သူကအနာဂါမ္၊ အခု သူမသိသည္မ်ားကုိပင္ ပုိင္ပုိင္ႏုိင္ႏုိင္ေျဖျပႏုိင္ေသာအားျဖင့္ သူ႔ထက္ပင္ တစ္ဆင့္ျမင့္လုိ႔ ရဟႏၲာမ ျဖစ္ေနသည္ကုိပင္ ရိပ္မိေလေတာ့၏။ ရိပ္မိၿပီး “အရွင္မ ဓမၼဒိႏၷာ၊ အလြန္ေက်းဇူးမ်ားလွပါတယ္ဘုရား”လုိ႔ေလွ်ာက္ၿပီး လက္ယာရစ္လွည့္ ဦးသံုးႀကိမ္ခ်ၿပီး သူႏွင့္အတူ လုိက္လာေသာ ဥပါသကာ ငါးရာႏွင့္အတူ ဘုရားထံ သြားၾကေလ၏။ ဘုရားရွင္ထံ ဓမၼဒိႏၷာႏွင့္ အေမးအေျဖလုပ္ခဲ့သည္မ်ားကုိ ျပန္လည္ေလွ်ာက္ထားေလ၏။ ဘုရားရွင္ကလည္း “ငါ၏ခ်စ္သမီး ေျဖတာေတြဟာ အကုန္မွန္တယ္၊ ငါဘုရားကုိလာေမးရင္လဲ ဒီအတုိင္းပဲေျဖမွာပဲ”ဟု ေထာက္ခံခ်က္ေပးလုိက္၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဓမၼဒိႏၷာေျဖသမွ်သည္ ဘုရားေဟာသကဲ့သုိ႔ပင္ ျဖစ္သည္ဟု နားလည္ရ၏။

မိုးကုတ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး၏ ေဟာတရားမ်ားကုိ အေျခခံ၍ ျပန္လည္တင္ျပျခင္းသာျဖစ္ပါေၾကာင္း (Retold) ေဒါက္တာအရွင္ပါရမီ